Al op jonge leeftijd was ik erg geïnteresseerd in de natuur,

met name in vogels en bloemen.

Wij woonden (vader, moeder en vier kinderen) enkele kilometers buiten het dorp in een groot huis met een tamelijk wilde tuin. Met ook wat bos en veel weilanden en water in de omgeving. Ik mocht in de tuin van mijn ouders mijn eigen kleine tuintje aanleggen en zwierf ook heel wat

rond in de omgeving. Die liefde voor de natuur is nooit

verdwenen.

Ik kan me nog steeds goed herinneren hoe, al meer dan

30 jaar geleden, mijn belangstelling voor de Fuchsia

ontstaan is.

Een klein tuincentrum in Geleen in Limburg (van de familie Bakker) had een grote kas met daarin allerlei kuipplanten, waaronder fuchsia’s. De fuchsia’s werden elke zomer al een soort show gedurende enkele maanden buiten uitgestald.

Ik heb eens een bezoek aan die show gebracht en was erg onder de indruk van de veelheid aan kleuren en vormen van de fuchsia. Ik heb toen ook een aantal plantjes gekocht, waaronder ‘Speciosa’, ‘Checkerboard’, ‘Wilson's

Pearls’, ‘Blush of Dawn’ en ‘Elsie Mitchell’.

En daarna moest er voor de overwintering van de planten

natuurlijk al snel een kas aangeschaft worden.

Zo is het allemaal begonnen, en het is nooit gestopt.

Ik heb sinds ik in Limburg woon (en dat is al 45

jaar) altijd een tuin gehad. In 1986 zijn we verhuisd

naar het huis waar in nu nog steeds woon in Ohé en

Laak. Ik kreeg toen de beschikking over een veel

grotere tuin en heb enkele jaren geëxperimenteerd

met het veredelen van rozen. Rozen, en meer speciaal

de oude soorten en de zogenoemde Engelse (de

David Austin) rozen hebben prachtige bloemen met

net zoals de fuchsia’s een enorme variatie in kleur en

vorm. Maar ik kwam er al snel achter dat voor het

uittesten van nieuwe rozen wel erg veel ruimte nodig

is, en daarvoor zou ik dan meer grond nodig

hebben dan waar mijn eigen tuin in voorzag. Dat

leek me niet zo aantrekkelijk. Een van mijn fuchsia’s

was in die tijd ‘Bon Accorde’. Die droeg op een gegeven

moment veel bessen met daarin grote hoeveelheden

zaad. Wat, tussen twee haakjes, een eenmalige

gebeurtenis bleek te zijn: het is daarna om

onduidelijke redenen bij dezelfde plant nooit meer

voorgekomen. Ik ben toen begonnen met het

plukken van bessen en het zaaien van de daaruit

geoogste zaden. Dat was al snel een succes.

Mijn eerste interessante zaailing was ‘Belle de

Limbourg’, afkomstig uit zaad van ‘Suzanna’. Na

deze eerste probeersels ben ik al snel begonnen

met het meer doelgericht uitvoeren van kruisingen,

aanvankelijk veel met ‘Checkerboard’ als

moeder. Deze plant droeg vaak bessen zo groot

als kleine pruimen (ook alweer iets wat daarna

nooit meer is voorgekomen, blijkbaar heb ik in de

beginfase erg veel geluk gehad). Uit deze eerste

kruisingen zijn onder andere ‘Frozen Tears’ en

‘Roger Desiré’ ontstaan. Door het bijwonen van

een lezing van Herman de Graaff werd mijn interesse

in het creëren van nieuwe triphylla’s gewekt.

Een van de doelen die ik mij toen gesteld heb was

het ontwikkelen van een gemakkelijk te kweken

witte triphylla. Dat heeft echter wel aanzienlijk

meer tijd gekost dan wat ik destijds verwachtte!

Ik heb altijd veel interesse gehad in het uitproberen van dingen, in het uitvoeren van experimenten, eerst als kind en later tijdens mijn studie. Na mijn studie Chemische Technologie aan de TU Delft en mijn promotieonderzoek op een onderwerp in de heterogene katalyse heb ik vele jaren gewerkt bij DSM (de vroegere Staatsmijnen) in allerlei functies in Research, Research Management en Consultancy.

Dat was erg intensief, en bracht vaak veel reizen naar het buitenland met zich mee. Dat is dan ook de reden waarom ik gedurende de eerst 20 jaren van mijn kruisingswerk me relatief weinig heb kunnen verdiepen in de achtergronden van de genetica. Praktische kennis over het kruisen werd opgebouwd door ‘trial & error’, dus het gewoonweg uitproberen van allerlei mogelijkheden. In het begin was ik al tevreden als de zaailingen wilden overleven.

Mijn echtgenote Sonja heeft in die jaren vaak veel werk moeten verzetten. Het was voor haar niet altijd een pretje als ik in de zomerperiode voor enkele weken in het buitenland was. Ze moest

dan niet enkel voor onze honden zorgen, maar ook voor mijn fuchsia’s en de nieuwe zaailingen, vaak bij hoge zomerse temperaturen!

Na mijn pensionering in 2010 kreeg ik veel meer tijd voor de fuchsia’s, en ik ben toen ook begonnen met het verdiepen van mijn achtergrondkennis. Dat heeft grote voordelen opgeleverd. De uitkomst van de kruisingen is nu veel beter te begrijpen en vaak ook veel beter voorspelbaar. Bovendien heeft het ter beschikking komen van betaalbare nieuwe technologieën zoals flowcytometrie een cruciale rol gespeeld bij het meer doelgericht kunnen uitvoeren van kruisingen.

De resultaten van mijn kruisingswerk, inclusief de achtergrondinformatie, deel ik tegenwoordig snel en continu met anderen, bijvoorbeeld middels de uitgave van het digitale Engelstalige tijdschrift The Fuchsia Breeders Initiative, dat kosteloos aan iedereen die geïnteresseerd is ter beschikking wordt gesteld.

Inmiddels zijn we daarmee in 2021 alweer aangeland bij de negende jaargang.

Het aantal kruisingen per jaar schat ik op 500 à

1000, vaak natuurlijk met dezelfde oudercombinaties.

Veel van deze kruisingen mislukken om allerlei

redenen, en bij andere wordt vaak geen of weinig

zaad gevormd, ook als er wel bessen gevormd

worden. Als eenmaal duidelijk is wat voor combinaties

zaad opleveren wordt de slaagkans natuurlijk

veel hoger. Het aantal zaden per bes varieert

van een enkel zaadje tot wel 50 of zelfs meer.

Daarna kan het nog gebeuren dat het zaad niet wil

kiemen, of dat de kleine zaailingen al snel de geest

geven. Uiteindelijk resteren er zo’n 400 tot 600 zaailingen

per jaar. Een aantal daarvan vertoont altijd wel genetische

afwijkingen en groeit slecht. Deze plantjes met afwijkingen

worden al snel verwijderd. Om uiteenlopend redenen,

bijvoorbeeld omdat zaailingen een mooie en nieuwe

bloem hebben of enig potentieel lijken te bezitten voor

het uitvoeren van nieuwe kruisingen, worden er per jaar

30 à 40 zaailingen geselecteerd om te bewaren. De meeste

daarvan worden uiteindelijk toch afgeserveerd omdat ze

niet echt voldoen, bijvoorbeeld vanwege een te zwakke

groei. Soms vallen ze ook gewoon om in de wintermaanden.

In de afgelopen 30 jaar heb ik ongeveer 70 nieuwigheden

geïntroduceerd, wat neerkomt op een slaagkans

van ruwweg 0,5% van het aantal nieuwe zaailingen, dus 1

op 200.

Voor een deel maak ik de kruisingen gewoon in de tuin.

Ik heb overal fuchsia’s staan, vaak grote planten. Dat

brengt natuurlijk wel het risico met zich mee dat er af

en toe wel eens een bes verdwijnt in de maag van een

merel of vernield wordt door een mus. Verder heb ik

altijd wel een aantal kleinere planten waarmee ik onder

beter beschermde omstandigheden kruisingen kan uitvoeren

zonder dat er teveel beslag gelegd wordt op de

altijd beperkte ruimte. Ook in de winter maak ik regelmatig

kruisingen, zowel in de koude kas als bij hogere

temperaturen onder kunstlicht.

Ik kruis dus het gehele jaar door! Maar de meeste kruisingen

vinden plaats van augustus tot oktober. Uit ervaring

blijkt dat in deze periode de beste resultaten bereikt

worden. Ik probeer daarbij wel om zo vroeg mogelijk

in het jaar bessen te krijgen omdat die toch wel

enige tijd nodig hebben om te rijpen, variërend van

twee tot soms wel zes maanden. En daarbij: als de kruisingen

pas laat in het jaar worden uitgevoerd moeten de

planten volop in blad de kas in, wat natuurlijk vanwege

de benodigde ruimte en de kans op aantasting zeker

niet optimaal is.

Ik heb een glazen kas van 3 x 5 meter voor de winterberging

van mijn fuchsia’s. Elk jaar op het einde

van oktober wordt die aan de binnenkant geïsoleerd

met noppenfolie, die eind mei weer verwijderd

wordt. De temperatuur wordt ‘s winters met elektrische

kacheltjes op ongeveer 5ºC gehouden . Dat is

ruim voldoende voor de fuchsia’s, ook voor de

triphylla’s, zelfs als die op de grond staan. Een probleempje

ontstaat altijd bij het begin van de lente als

de planten gaan groeien, en de ruimte in de kas wel

eens wat krap wordt. Een aantal planten wordt dan al

vroeg , vaak eind februari, naar buiten gebracht en

tijdelijk weer binnengezet in bijvoorbeeld de garage

als er vorst dreigt.

Ik heb ook nog een wat kleinere, niet vorstvrije kas

met een plastic bedekking, waarin ik gedurende de

winter mijn potten met bloembollen plaats om ze te

beschermen tegen regen en sneeuw. In de zomerperiode

gebruik ik dat kasje als standplaats voor een

aantal fuchsia’s. Ze staan daar onder groen plastic,

goed beschermd tegen felle zon.

In de herfst en ‘s winters zaai ik de fuchsia’s en kweek

de jonge zaailingen op onder kunstlicht bij ongeveer

20ºC. Daarvoor heb ik 5 m2 beschikbaar, verlicht met

TL lampen (cool white), ruwweg 75 Watt/m2. De lampen

hangen ongeveer 5 tot 25 cm boven de plantjes,

en branden 10 à 11 uur tijdens de nachtelijke uren. In

die ruimte (eigenlijk een wat kleine inloopkast zonder

daglicht) kan ik 80 plantjes per vierkante meter kwijt.

Als de planten te groot worden, of als het een beetje

vol wordt, verplaats ik een aantal plantjes naar de koude

kas. Dat heeft nog nooit tot problemen geleid, integendeel,

de planten krijgen dan vaak een groeistoot.

Auteur: Paul Munro (BFS)