Fuchsia hatschbachii: een mooie winterharde Fuchsia

F.  hatschbachii

Introductie

Veel van onze fuchsia’s zijn gevoelig voor lage temperaturen, en zullen een beetje vorst maar met moeite

overleven. Als we ze na het zomerseizoen willen overhouden tot het volgende jaar zullen we ze vorstvrij moeten overwinteren.

De ene fuchsia is wat gevoeliger voor lage temperaturen dan de andere. Zo hebben veel fuchsia’s met F. triphylla in de afstamming het

's winters het liefst niet te koud. Andere fuchsia’s kunnen best een stootje hebben. Met name fuchsia’s met in de afstamming bloed uit de Sectie Quelusia (b.v. cultivars ontstaan uit F. magellanica) kunnen best een flinke klap kou verdragen.

Er is in de loop der jaren een flink aantal fuchsia’s geïntroduceerd met winterharde eigenschappen. Deze

fuchsia’s kunnen met wat meer of minder zorg buiten in de tuin overwinteren. Een (zeker niet volledig) lijstje van fuchsia’s met winterharde eigenschappen vindt u onder aan de pagina.

Het voordeel van winterharde fuchsia’s is, dat we 's winters geen ruimte in de kas hoeven te reserveren, omdat ze gewoon in de tuin kunnen blijven staan.

We hebben er dan maandenlang bijna geen omkijken naar. Ze moeten in de voorbereiding voor het winterseizoen behandeld worden als vele andere tuinplanten. Een beetje afdekken kan nooit kwaad. En het terugsnoeien doen we het liefst pas vroeg in het voorjaar als de ergste kou geweken is.

~  *  ~

Winterhardheid

Als we praten over winterhardheid hebben we het over het vermogen van een plant om, zonder teveel schade, winterse omstandigheden het hoofd te kunnen bieden. Het is een eigenschap die erfelijk is bepaald, en genetisch best complex in elkaar zit.

Als we twee planten met elkaar kruisen worden de winterharde eigenschappen vaak intermediair vererfd, d.w.z.: elke plant draagt dan ruwweg voor de helft zijn eigen steentje bij. Er kan zich echter ook de situatie voordoen, dat bij een bepaalde kruising een van beide ouders sterk overheerst.

Al met al dus knap ingewikkeld om de winterhardheid van het resultaat van bepaalde kruisingen te voorspellen.

Aan de winterhardheid van planten is al veel onderzoek gedaan. Dit kan gebeuren onder laboratoriumcondities of ‘in het veld’.

Het is een verre van rechttoe-rechtaan onderzoek, omdat de overlevingskans van een plant gedurende de winter van zoveel factoren afhankelijk is. Allereerst zijn daar natuurlijk de lage temperaturen waaraan de plant wordt blootgesteld. Hierbij is het zeer belangrijk of de plant door af te harden de gelegenheid heeft gehad zich te kunnen voorbereiden op de lage temperaturen (op de achtergronden hiervan zullen we in dit artikel niet ingaan). Hoe beter de plant zich kan voorbereiden op de winter door een aanloopje te nemen in de vorm van geleidelijk dalende temperaturen, hoe groter de overlevingskans. Langdurig hoge temperaturen, gevolgd door een periode met vorst, zoals we deze winter gehad hebben, kan dan al snel funest zijn.

Verder spelen ook andere omstandigheden een rol, b.v. de grondsoort, de standplaats, de hoeveelheid regen en de aanwezigheid van een isolerend sneeuwlaagje gedurende een vorstperiode. De wind kan een echte lastpost zijn. Door een harde wind gedurende een vorstperiode kunnen planten gemakkelijk uitdrogen, waardoor ze enkel daardoor al kunnen afsterven.

Een kwakkelwinter is ook zeker niet bevorderlijk voor de overlevingskansen, omdat de planten zich dan bij wisselende periodes met een genoeglijk, bijna lenteachtig zonnetje, gevolgd door weer wat vorst, telkens weer opnieuw moeten gaan verdedigen tegen de veel minder aangename nattigheid en kou.

~  *  ~

Fuchsia hatschbachii

In het assortiment winterharde fuchsia’s zult u de species F. hatschbachii niet snel tegenkomen. Toch is het een van de best winterharde soorten.

Deze species is in 1985 ontdekt in Brazilië door 's werelds meest bekende specialist op fuchsiagebied: Dr. Paul Berry.

Hij is dus pas relatief kort voor de fuchsialiefhebber beschikbaar. F. hatschbachii is vernoemd naar Gert Hatschbach, Directeur van het Botanisch Museum van Curitiba, een stad in Brazilië.

Over de winterhardheid van F. hatschbachii waren de meningen aanvankelijk zeer verdeeld. In de literatuur vinden we terug dat deze species zeer gevoelig zou zijn voor lage tempraturen, of een beetje gevoelig, of dat die wellicht toch enkele graden vorst zou kunnen verdragen. Maar we komen ook tegen dat deze species zeer goed winterhard zou zijn. Er wordt zelfs vermeld, dat het een van de best winterharde fuchsia’s is, die tot ongeveer -10 oC bovengronds niet zou afsterven. Al met al erg verwarrend.

Als het laatste waar zou zijn, zou F. hatschbachii uitstekend geschikt om ook in Nederland een plaatsje in de tuin te veroveren, met als bijkomende gunstige eigenschap dat de species resistent blijkt te zijn tegen de fuchsia galmijt. F. hatschbachii heeft verder ook een aantrekkelijk, stevig en glanzend blad en fraaie kleine, enkele bloemen. Vanwege deze eigenschappen leek het de moeite waard om de winterharde eigenschappen aan een nader onderzoek te onderwerpen.

Experimenten

Plantmateriaal en groeicondities.  Een twee jaar oude, in een pot op gekweekte F. hatschbachii, is in Ohé en Laak in het voorjaar van 2012 in de tuin uitgeplant, in het gedeelte waar het 's winters het koudst is. Er werden gedurende de winter geen speciale beschermende maatregelen genomen.

De plant is gedurende twee winters getest op winterhardheid. In de eerste winter, de winter van 2012-2013, is het gedurende een lange periode vrij koud geweest. De daaropvolgende winter, die van 2013-2014 was relatief zacht.

    Foto 1: F. hatschbachii op 9 december 2012              Foto 2: F. hatschbachii op 18 december 2012                   Foto 3: F. hatschbachii op 10 januari 2013

          Foto 4: F. hatschbachii op 28 januari 2013                    Foto 5: F. hatschbachii op 5 juni 2013                               Foto 6: F. hatschbachii op 16 oktober 2013

Temperatuurmeting

De temperatuur in de tuin is op twee plaatsen continu gemeten op een hoogte van 1,5 meter, afgeschermd tegen direct zonlicht.

De gemeten temperaturen komen uitstekend overeen met de temperaturen van het weerstation “Ell”, dat hemelsbreed ongeveer 10 km ten Noorden van Ohé en Laak gelegen is.

De door dit weerstation gemeten temperaturen worden daarom als representatief genomen voor de temperaturen in de tuin gedurende de testperiode.

Beoordeling van de winterhardheid

De door de vorst toegebrachte schade aan de bladeren en twijgen is visueel beoordeeld.

Winter 2012-2013

In Fig.1 is het temperatuurverloop weergegeven gedurende de winter 2012-2013. Van tijd tot tijd was er een dun laagje sneeuw aanwezig, dat echter weinig bescherming bood.

De foto’s 1-4 op pagina 4 zijn representatief voor het uiterlijk van F. hatschbachii gedurende deze winter.

Eind oktober 2012 begon een eerste korte vorstperiode, waarbij een minimumtemperatuur van -4 oC werd bereikt. Op 9 December ging de temperatuur gedurende 24 uur omlaag tot een minimum van -9.2 oC.

F. hatschbachii liep daarbij geen noemenswaardige schade op.

Vanaf eind december begon F. hatschbachii wat blad te verliezen.

Van 10-27 januari 2013 vond een forse vorstperiode plaats. Gedurende deze hele periode steeg de temperatuur slechts enkele uren tot net boven het vriespunt. F. hatschbachii ging toen merkbaar achteruit. De plant verloor steeds meer blad, en de twijgen werden steeds brosser. Het is niet duidelijk of dit direct kan worden toegeschreven aan de langdurig lage temperaturen, of dat er ook uitdroging heeft plaatsgevonden als gevolg van de combinatie van vorst, wind en zon.

In februari traden nog enkele korte vorstperiodes op. Op 13 maart werd zelfs een temperatuur van -13 oC gemeten.

was zelfs voor F. hatschbachii te gortig. De plant is daarna afgestorven tot ongeveer 15 cm boven grondniveau.

Aan het einde van de winter kwamen nog verscheidene korte vorstperiodes voor, waarbij de temperatuur geregeld zakte tot -3 oC. Dit duurde tot 10 april, waarna uiteindelijk een zeer late lente zijn intrede deed.

Eind mei begon F. hatschbachii pas uit te lopen, op een hoogte van 10 cm boven grondniveau, en bereikt daarna toch weer een hoogte van ongeveer 1,8 meter. Zoals te begrijpen valt, begon de plant pas laat te bloeien.

Figuur 1: Temperatuurverloop zoals gemeten door het weerstation ‘Ell’, winter 2012-2013.

                   Op de horizontale as is de datum weergegeven.

                   Op de verticale as wordt de temperatuur vermeld (graden Celsius).

                   De cijfers in de figuur komen overeen met de nummering van de foto’s hierboven.

Winter 2013 – 2014

De winter 2013-2014 was naar Nederlandse  maatstaven erg mild. Dit schiep natuurlijk wel een kans om de winterhardheids test, na een eerdere koude winter, voort te zetten onder conditie die zelfs in Nederland (tot nu toe?) weinig voorkomen.

                                     Foto 7: F. hatschbachii op 15 december 2013                                                           Foto 8: F. hatschbachii op 3 januari 2014

      Foto 9: F. hatschbachii op 10 februari 2014                            Foto 10: F. hatschbachii on 21 april 2014                                Photo 11: F. hatschbachii op 24 juni 2014

Figuur 2: Temperatuurverloop zoals gemeten door het weerstation ‘Ell’, winter 2013-2014.

                   Op de horizontale as is de datum weergegeven.

                   Op de verticale as wordt de temperatuur vermeld (graden Celsius).

                    De cijfers in de figuur komen overeen met de nummering van de foto’s hierboven.

In Fig.2 is ook voor deze winter weer het temperatuurverloop van weerstation “Ell” weergegeven. De temperatuur in de tuin is gedurende de gehele winter nooit onder -3 oC geweest, wat toch zeer uitzonderlijk genoemd mag worden. In december 2013 zakte de temperatuur viermaal tot -2 à -3 oC. In de periode januari - april 2014 zakte de temperatuur 15 keer onder het vriespunt, maar nooit lager dan -2.5 oC. Dit was ook aan de vijver goed te zien: er werd telkens slechts een dun laagje ijs gevormd.

Foto’s 7-10 geven een representatief beeld van F. hatschbachii gedurende deze zachte winter.

De plant heeft gedurende de winter continu wat blad verloren. In dat opzicht presteerde de plant eigen lijk niet beter dan in de strenge, daaraan voorafgaande winter. Kwakkelweer doet blijkbaar weinig goeds. Aan het einde van de winter was nog steeds wat blad aanwezig. Voor een echte winterharde fuchsia is dat in zo’n winter natuurlijk niet echt uitzonderlijk. Ook andere winterharde fuchsia's, zeker die met magellanica- bloed, hebben deze zachte winter gemakkelijk overleefd.

Begin maart begon F. hatschbachii weer uit te schieten. Hij liet de eerste bloemen alweer zien begin mei.

F. magellanica ‘Riccartonii’ in de Tuinen van Appeltern

Conclusies m.b.t. de winterhardheid van Fuchsia hatschbachii

F. hatschbachii blijkt uitstekend winterhard te zijn. Zowel de twijgen als het blad van een goed afgeharde plant kunnen een korte periode vorst, met een temperatuur tot -9 oC, uitstekend doorstaan zonder sterk aangetast te worden. Een vorstperiode van 14 dagen met een minimumtemperatuur van -7.5 oC is echter teveel gevraagd. De plant sterft af tot zo’n 15 cm boven de grond, maar zal dit net zoals vele andere meerjarige winterharde tuinplanten, uitstekend overleven. Na een lange, strenge winter zal de hergroei wel wat vertraging opleveren.

Er is natuurlijk nog veel meer beschikbaar op het gebied van winterharde fuchsia’s!

Fuchsia hatschbachii is een goed winterharde Fuchsia species met prachtig glimmend blad. Deze species zal echter wat minder bloemen produceren dan sommige andere winterharde fuchsia's. Wilt u een uitstekend winterharde fuchsia met een spectaculaire bloei, maar minder mooi blad, dan kan ik u Fuchsia magellanica ‘Riccartonii’ aanbevelen. Aan u de keus.

~  *  ~

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder geplaatst is in The Fuchsia Breeder Initiative, juli 2014:

On the winter hardiness of F. hatschbachii (M. de Cooker). Voor referenties wordt verwezen naar dit oorspronkelijke artikel.

Het oorspronkelijke artikel is te vinden op o.a de websites van Euro Fuchsia, Fuchsiavereniging Limburgs Belleke (www.fuchsiazoeken.nl)

Hieronder wordt een lijst gepresenteerd van een aantal winterharde fuchsia’s die door de British Fuchsia Society zijn toegelaten tot shows in de categorie 'Winterhard'. Deze lijst dekt natuurlijk bij lange na niet het totale assortiment beschikbare winterharde fuchsia’s, maar geeft wel een goede indruk van de vele cultivars die winterharde eigenschappen hebben.

Voor meer uitgebreide informatie over winterharde fuchsia’s wordt verwezen naar http://www.nwfuchsiasociety.com en het boek ’Winterharde Fuchsia’s’ van Gerrit van Veen.

Winterharde Fuchsia's.

De winterharde fuchsia’s op deze lijst zijn door de British Fuchsia Society officieel toegelaten bij fuchsiashows

in Engeland. Ze hebben in Engeland (waar de winters vaak wel iets milder zijn dan in Nederland)

zeker 5 winters buiten overleefd, en bloeien in juli, of uiterlijk begin augustus.